سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در پی وقوع سیل‌های متعدد در هفته نخست مردادماه که باعث بروز خساراتی در ۱۶ استان کشور شد، بار دیگر لزوم بکار گیری راهکار‌های مناسب برای پیشگیری از تکرار مجدد سیل و یا دستکم کاهش آسیب‌های آن مورد توجه مراکز دانشگاهی، دستگاه‌های اجرایی و رسانه‌ها قرار گرفت.

کارشناسان آبخیزداری و حفاظت از خاک معتقدند که اغلب سیل‌های اخیر، بیش از آنکه پدیده‌ای طبیعی باشند، نتیجه دخالت‌های انسانی و تغییرات ایجاد شده در سطح زمین هستند و با اجرای روش‌های صحیح آبخیزداری می‌توان آسیب زایی بارش‌ها را کاهش داد و به بهترین شکل از نعمت باران و روان آب‌ها بهره برد.

پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری سازمان منابع طبیعی کشور در این باره گفت: تا زمانی که ما عوامل تخریب خاک و زمین را کاهش ندهیم، هر اقدام دیگری به قدر کافی موثر نخواهد بود.

وی افزود: یکی از ارکان موفقیت آمیز بودن طرح ها، هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف است و نباید به گونه‌ای باشد که یک دستگاه اقدام به اجرای طرحی کند و دستگاه دیگری، برای طرح دیگری اقدام دستگاه قبلی را خنثی کند.

گرشاسبی با اشاره به لزوم وجود یک ساختار منسجم و هماهنگ برای اجرای طرح‌های کلان، اظهار داشت: در همین رابطه، بیش از ۵۰ نماینده مجلس تهیه قانون آبخیزداری بر مبنای مدیریت جامع آبخیزداری را در دستور کار قرار داده اند که به ارتقا ساختار و اجرایی شدن مدیریت کلان کمک زیادی خواهد کرد.

محمد مهدوی، استاد دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی نیز در برنامه گفتگوی ویژه شنبه شب شبکه خبر، اظهار داشت: با عدد و ارقام می‌توان ثابت کرد که با صرف کمترین بودجه برای پیشگیری از اسیب‌های خاک، می‌توان بیشترین بهره را برد.

وی افزود: بطور مثال در کشور هند کشاورزی روی هر دامنه شیب داری مجاز نیست و یک حد معینی را برای کشاورزی مشخص کرده اند که همین امر به معنی جلوگیری از فرسایش خاک در بخش زیادی از زمین هاست.

این پژوهشگر با سابقه منابع طبیعی تصریح کرد: در دهه‌های گذشته روند کار‌های عمرانی به گونه‌ای بود که پیش از ساخت هر جاده ای، می‌بایست از کمیسیون آبخیزداری مشورت گرفته می‌شد و در صورت تایید، ساخت جاده آغاز می‌شد، اما بعد‌ها به دلیل ناهماهنگی‌ها و موارد دیگر، ساخت و ساز‌ها به ویژه ساخت جاده‌ها کاملا بی رویه و بدون توجه به مسائل آبخیزداری انجام شد.

علی اکبر نظری سامانی، کارشناس آبخیزداری نیز با اشاره به طبیعی بودن پدیده سیل و وقوع آن در نقاط مختلف جهان، اظهار داشت: سیل پدیده‌ای است که باید یاد بگیریم با آن به شکل مدیریت شده برخورد کنیم تا خسارات آن کاهش یابد.

وی افزود: پس از سیل‌های سال ۹۸ مطالعات خوبی در مراکز دانشگاهی و علمی در این زمینه صورت گرفت و با اینکه بیش از ۱۶ هزار صفحه مطلب تهیه شد، اما این پژوهش‌ها مورد توجه جدی قرار نگرفت.

این کارشناس آبخیزداری با بیان اینکه اغلب حوضه‌های آبخیز کشور ما به دلیل تغییرات اقلیمی و دخالت‌های انسانی، توان نگهداری و جذب آب را از دست داده اند، یکی از عمده‌ترین موانع برای رفع این مشکلات را نبود متولی مشخص در این زمینه عنوان کرد و گفت: بطور مثال رودخانه کرج تا قبل از ورود به شهر تحت نظر منابع طبیعی است و وقتی به شهر می‌رسد، شهرداری مسئول آن است و پس از آن نیز، وزارت نیرو متولی آب رودخانه می‌شود.

نظری ناهماهنگی میان این دستگاه‌ها و منسجم نبودن رویکرد‌ها و اهداف در آن‌ها را مشکل اصلی در زمینه مدیریت آب‌های سطحی و حفاظت از حوضه‌های آبخیز آن‌ها دانست.

بارش‌های اخیر اگرچه در برخی نقاط با جاری شدن سیلاب بدل به نقمت شد و آسیب‌های جانی و مالی فراوانی ایجاد کرد، اما همزمان به دلیل ذات زندگی ساز نعمات الهی، سیرابی مزارع و خوشنودی کشاورزان را به دنبال داشت.