سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اداره کل منابع طبعی و آبخیزداری استان کرمان به نقل از نشریه کاغذ وطن/ وقتی پای صحبت مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان می‌نشینیم و عدد و رقم های مدیریت روان آب ها مطرح می شود،تازه اهمیت و ضرورت اجرای طرح های حوضه های آبخیزداری خودشان را نشان می دهند بویژه که مطلع می شویم تنها با اجرای عملیات آبخیز در بخش اندکی از مساحت حوضه های آبخیز در شمال استان، امکان مدیریت ۵۰۰ میلیون مترمکعب روان آب فراهم شده است.

یک تیر با چند نشان؛ در واقع با مدیریت روان آب ها نه تنها جلو بروز سیلاب مخرب گرفته می شود بلکه سفره های زیرزمینی نیز تغذیه می شوند و مشکلات مربوط به چند دهه خشکسالی نیز میتواند رفته رفته حل شود؛ اینها تنها بخشی از دستاوردهای اجرای عملیات آبخیزداری و کافی است به دستاوردهای دیگر اجرای این طرح‌ها در جلوگیری از بروز توفان شن با افزایش رطوبت خاک، تقویت و تثبیت پوشش گیاهی برای استفاده حیات وحش و دام ها نیز اشاره شود.

استان کرمان نه تنها طی چند سال اخیر درگیر خشکسالی های پی درپی بوده است که سبب کاهش منابع آبی حتی آب شرب در بسیاری از مناطق آن شده، بلکه با پدیده های نشست زمین نیز دست و پنجه نرم می کند و استان های در ردیف نخست اولویت های حل مشکلات این بخش به شمار می رود.

نکته قابل تامل نیز اینکه صحبت بر سر خشکسالی های مشکل ساز استان کرمان در حالی است که در دی ماه سال گذشته طی دو نوبت سیل مخرب و بسیار سهمگین، خسارت های بسیار زیادی به نقاط مختلف استان بویژه در جنوب کرمان را شاهد بودیم و شاه بیت سخن همه مدیران محلی و کشوری که برای بازدید از مناطق سیل زده به استان سفر کردند نیز ضرورت تکمیل سیل بندها و اجرای عملیات آبخیزداری بود.

سیل تنها در زمستان کرمان را درگیر نکرده است؛پارسال در فصل بهار و نیز اوج تابستان در گلباف واقع در شمال استان و نیز در شهرستان بافت شاهد بارش باران و راه افتادن سیل مرگبار بودیم که دست کم ۱۰ کشته برجا گذاشت و نشان می دهد که این استان در بحث سیل خیز بودن چه جایگاهی دارد؛ حال آنکه با مدیریت روان آب ها نه تنها جلو سیلاب گرفته می شود بلکه بسیاری از مشکلات خشکسالی نیز قابل مدیریت است.

اندک عملیات آبخیزداری

 با دستاوردهای بزرگ

آنطور که مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان می گوید از ۱۰.۵ میلیون هکتار مساحت حوضه‌های آبخیز واقع در شمال استان حدود چهار میلیون هکتار آن دارای مطالعه (برای اجرای طرح های آبخیزداری) است.

مهدی رجبی زاده در این باره تاکید کرد: به علت کمبود منابع و اعتبار، تنها در سطح حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار از این محدوده مطالعه شده فعالیت های اجرایی و طرح های آبخیزداری اجرا کرده ایم که با همین میزان اقدام نیز دستاوردها بسیار مهم و قابل تامل بوده است.

او در ادامه با طرح این پرسش که حالا با همین میزان فعالیت، دستاورد ما چه بوده است، تصریح کرد: ذکر این آمارها بسیار مهم است؛ امروز تنها با میانگین بارندگی و نه با سقف بارش که از میانگین بالاتر می رود، حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب روان آب را قادر هستیم مدیریت کنیم.

رجبی زاده تاکید کرد: این درحالی است که از این میزان، حداقل ۲۰۰ میلیون مترمکعب روان آب به سفره های زیرزمینی نفوذ پیدا می کند و این سخن و این آمار برای استانی که درگیر مصائب زیاد ناشی از خشکسالی است، بسیار بااهمیت و قابل تامل به شمار می رود.

بیلان منفی سفره های زیرزمینی کرمان چقدر است؟

او افزود: این آمار وقتی ارزش خود را بیشتر و بهتر نشان می دهد که بدانیم بیلان منفی سفره های زیرزمینی ما منهای ۹۰۰ میلیون مترمکعب است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان در ادامه اینطور توضیح داد: این آمارها به این معنی است که اگر بتوانیم حوزه آبخیز را به طور کامل مدیریت و طرح ها را اجرا کنیم حداقل ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون مترمکعب در سال می توانیم به سفره های زیرزمینی تزریق کنیم؛ بقیه کسری مخازن را هم می توان  با مدیریت مصرف جبران کرد و مشکل کم آبی قطعا با اجرای طرح های آبخیزداری قابل کنترل خواهد بود.

به گفته او، برای ایجاد امنیت آبی تنها کاری که می توان انجام داد اجرای طرح های آبخیزداری است تا هم بارش‌ها مدیریت شود و هم بتوانیم جلو سیلاب را بگیریم؛این تاثیرات غیر از دستاوردهایی است که در نتیجه مدیریت روان آب ها سبب رطوبت بیشتر خاک، تثبیت پوشش گیاهی، تغذیه حیات وحش، دام ها و نیز پیشگیری از بروز پدیده های توفان شن و گردوغبار خواهد شد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان با تاکید بر اینکه مشکل کم‌آبی کرمان را با اجرای مناسب طرح‌های آبخیزداری می توان رفع کرد، اظهارداشت: بسیار امیدواریم با تزریق اعتبارات برای اجرای این طرح ها بتوانیم زمینه تقویت سفره های آبی زیرزمینی را بیش از پیش فراهم آوریم.

پوشش گیاهی و جلوگیری از توفان شن

اما رجبی زاده در ادامه از مشکل دیگری در استان کرمان صحبت می کند که هم به نوعی ارتباط نزدیکی با عملیات آبخیزداری دارد و هم روی دیگر این سکه را نمایان می سازد و آن هم موضوع بیابان و تبعات خشکی در آن است.

او از جمله گرفتارهای اصلی استان کرمان را بخش بیابان بر می شمارد و با اشاره به توفان های مداوم و مستمر شن بویژه در شرق این استان توضیح می دهد: برای کاهش تبعات این پدیده اقداماتی انجام گرفته است که ضرورت دارد با تخصیص اعتبار تقویت شود. به گفته رجبی زاده حدود ۱۷۰ میلیارد تومان در شهرستان های فهرج و ریگان برای اجرای پروژه های مالچ پاشی در سطح یک هزار هکتار در دست اجراست.

مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان با بیان اینکه حدود ۴۰ هزار هکتار مدیریت روان آب را در بخش بیابان انجام داده ایم اظهارداشت:با صنایع و معادن مستقر در استان نیز مشارکت های خوبی در این زمینه داریم؛ از جمله حدود ۶ میلیارد تومان شرکت فولاد زرند ۲ پروژه آبخیزداری را اکنون درحال اجرا دارد. به گفته او تقریبا طی سه سال گذشته نیز حدود ۳۰ میلیارد تومان پروژه های منابع طبیعی با هزینه بخش خصوصی انجام شده‌ است که اگر با تامین منابع مالی محدوده اجرای اینچنین پروژه هایی را افزایش دهیم به طور قطع شاهد کاهش تبعات ناشی از بیابان زایی خواهیم بود. رجبی زاده البته بسیار امیدوار است که باتوجه به دستاوردهای فراوان و چند وجهی اجرای عملیات آبخیزداری، سهم اعتبارات این بخش در سال جاری در نتیجه حمایت مدیران استان و کشور افزایش یابد و بتوان در ماه های آتی خبرهای خوشحال کننده ای را در زمینه اجرای این طرح ها اطلاع رسانی کرد.