سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش مرکز اطلاع رسانی سازمان منابع طبیعی، مصطفی بیگدلی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به بهره‌برداری از گیاهان دارویی و مصرفی از مراتع و جنگل‌ها اظهار کرد: با توجه به سیاست‌ها، رعایت قوانین و توجه به ارزش‌ گیاهان دارویی از نظر ژنتیکی و حفظ ذخایر ژنتیکی، گونه‌های مختلف را دسته‌بندی کردیم که بر اساس این دسته‌بندی‌ها برخی از این گونه‌ها در معرض خطر هستند و برداشت آن‌ها به‌ویژه در جنگل‌ها ممنوع است.

وی ادامه داد: نشست‌هایی با موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، متخصصان و کارشناسان و ادارات کل منابع طبیعی درباره برخی گونه‌های دیگری داشتیم که کمیاب و درمعرض خطر هستند و درباره چگونگی حفاظت از آن‌ها صحبت شد بنابراین گونه‌هایی که بسیار کمیاب هستند را ممنوعه تلقی کردیم و طبق سیاست‌های جدید هیچکس نیز اجازه برداشت از آن‌ها را ندارد و هر گونه بهره‌برداری از این گونه‌ها قاچاق تلقی می‌شود.

معاون دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: برخی از گونه‌ها نیز در مراتع وجود دارند که به عنوان اقلام مجاز مشروطه، افراد می‌توانند در قالب طرح‌هایی طبق ماده ۳ این گونه‌ها را از عرصه‌های منابع طبیعی برداشت کنند. این طرح‌ها در هر موقعیتی می‌تواند متفاوت باشد که در جنگل‌ها به‌صورت طرح جنگلی‌، در مراتع طرح مرتعی، در بیابان‌ها طرح بیابانی و در آبخیزها هم به‌صورت طرح آبخیزداری هستند.

وی درباره گونه‌های مجاز مشروط ادامه داد: اقلام مشروطه درواقع گونه‌هایی هستند که در قالب طرح بهره‌برداری یا طرح‌های مرتع‌داری اجازه برداشت آن‌ها را صادر می‌کنیم و در این طرح‌ها به‌طور کامل نحوه و زمان بهره‌برداری، میزان درآمد حاصله از بهره‌برداری که باید به دولت پرداخت شود و نحوه حفاظت و احیا مطرح می‌شود. طبق تبصره ۷ ماده ۳  قانون بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، در بهره‌برداری انبوه از فراورده‌های گیاهی و دارویی از عرصه‌های مرتعی و جنگلی اولویت بهره‌برداری با رعایت اصول فنی با دارندگان پروانه چرای دام و بهره‌برداران جنگلی و مرتعی در هر منطقه است و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.

بیگدلی افزود: برخی از گونه‌ها نیز بین سازمان منابع طبیعی و جهاد کشاورزی مشترک هستند و هم در مراتع و هم در عرصه‌های اهلی سازی و زراعی شده وجود دارند که آن‌ها نیز معمولا با نظرات کارشناسی و بر اساس سیاست‌های اصلی با تایید وزارت جهاد و کارشناسان منابع طبیعی به عنوان مثتثنیات معرفی و برای حمل و صادرات مجوزهای لازم صادر می‌شوند.

وی با تاکید بر اهمیت به‌روزرسانی سیاست‌ها گفت: در برخی مواقع بهره برداران و اتحادیه گیاهان دارویی و بسیاری از افراد، پیشنهادات منطقی ارائه دادند که سعی کردیم در به‌روزرسانی‌هایی که انجام می‌دهیم در نظر داشته باشیم و از این نظرات استفاده کنیم تا از عرصه‌های پوشش گیاهی بهره‌برداری منطقی داشته باشیم.

معاون دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: یکی از مسائلی که اهمیت و ارزش بالایی دارد، گیاهان دارویی و گونه‌های خوراکی همچون کنگر و ریواس است. برداشت این گونه‌ها برای مصرف خانوار و به‌صورت خانوادگی مشکلی ندارد اما برای بهره‌برداری انبوه باید بر اساس طرح و سیاست‌ها عمل شود.

وی تاکید کرد: ما نباید تنها به فکر بهره‌برداری باشیم چراکه برداشت برخی از گونه‌های گیاهی بسیار به طبیعت ضربه وارد می کند. ما باید در کنار بهره‌برداری در جهت احیای گونه‌های گیاهی گام برداریم که این کار به‌صورت بذرکاری، کپه‌کاری و نشاء در عرصه‌های طبیعی انجام می‌شود.

بیگدلی ادامه داد: درخصوص جهش تولید و توسعه گیاهان دارویی بخشنامه‌ای را با امضای رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری برای تکمیل سیاست‌های مرتبط با گیاهان دارویی به استان‌ها ارسال کردیم که در آگاهی بخشی می‌تواند بسیار مفید باشد. در این بخشنامه اولویت‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود که باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای کنیم و در بهره‌برداری از گیاهان، حفظ ذخیره‌گاه ژنتیکی، رعایت سیاست‌ها و احیای پوشش گیاهی از این بخشنامه پیروی کنیم.

وی با تاکید بر اهمیت موضوع بازاریابی در فروش محصولات و تامین معیشت بهره‌برداران گفت: جهاد کشاورزی، مجموعه‌ها و اتحادیه‌ها باید در زمینه آموزش بازاریابی همکاری داشته باشد تا در راستای این طرح‌ها گیاهان کشت شوند و توجیه اقتصادی داشته باشند و معیشت بهره‌برداران را تامین کنند.

معاون دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: این نیز یک نکته مثبت است که چون بهره‌برداری از گیاهان برای دامداران توجیه اقتصادی دارد، حضور دام‌ها در مراتع کاهش می‌یابد، درنتیجه از فشار بر عرصه‌های طبیعی نیز کاسته می‌شود و می‌توانیم در حفظ پوشش گیاهی و ذخیره آب عملکرد بهتری داشته باشیم. برای ترویج علم بازاریابی باید کارگاه‌های آموزشی مختلفی را برگزار و به بهره‌برداران کمک کنیم تا به‌روز شوند و بتوانند محصولات بیشتری را به فروش برسانند.

وی افزود: مسئله مهم دیگر، اقدامات حفاظتی است که خوشبختانه یگان حفاظت کمک بسیار خوبی در حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی به ما می‌کند. نکته مهم و قابل توجه این است که هر گونه برداشت از عرصه‌های منابع طبیعی مستلزم اخذ مجوز است و هرگونه برداشت بدون مجوز قاچاق محسوب و با آن برخورد قانونی می‌شود.

بیگدلی در پایان تصریح کرد: مهم‌ترین رویشگاه‌هایی که در آن‌ها بهره‌برداری انجام می‌شود را باید شناسایی و احیا کنیم. مسئله آموزش، اطلاع‌رسانی، نصب تابلو و آموزش نحوه بهره‌برداری و مشارکت را باید زمینه سازی کنیم تا بهره‌برداران گیاهان دارویی که در بسیاری از مواقع از استان‌های دیگری به  این مناطق سفر می‌کنند بتوانند با آگاهی منافع بیشتری را به دست آورند.